ROBERT BURNS & AULD LANG SYNE

 Trong mấy hôm soạn thảo bài này, tôi nhận được hung tin: Họa sĩ-Nhạc sĩ NGUYÊN LONG vừa là bạn văn nghệ thân tình vừa là đồng nghiệp nhiều năm của tôi tại ngôi trường MATHER ở Dorchester-Boston đã đột ngột lìa trần. Những dòng chữ trong bài viết này phần nào chứa chất nỗi buồn mất bạn cùng niềm thương tiếc một tài năng đã vội ra đi!                                                                                                                                                                               C.P.

THE NATIONAL PORTRAIT GALLERY ở thủ đô  EDINBURG, SCOTLAND.

   Hè qua vào giữa tháng Tám tôi ghé Edinburg lần đầu, dù bước giang hồ từng đưa tôi đôi lần đến London hay Dublin trước đó. Thời sự chính trị là lý do khiến tôi muốn thăm viếng và tìm hiểu về đất nước Tô cách lan (Scotland) mấy năm nay đang vận động tự trị để lấy lại độc lập. Nhưng động cơ sâu xa hơn là mối quan tâm lâu nay của tôi về lịch sử văn hóa - tư tưởng phong phú của dân tộc scottish dù đã bị đế chế Anh thống trị từ thế kỷ 15-16.

   Đất nước này không chỉ quen thuộc với thế giới nhờ các chai scotch whisky hoặc đám đàn ông mặc váy - Scotland (Écosse) từng là một trong vài cái nôi hàng đầu của tư tưởng Âu châu bên cạnh Paris, London hay Firenze, Vienna ... Kẻ du khách với óc hiếu kỳ văn hóa có thể ghé bảo tàng National Portrait Gallery để ngắm chân dung của hàng loạt danh nhân Tô cách lan. Nhưng bàn về triết gia David Hume, nhà khoa học Charles Darwin hay cha đẻ môn kinh tế là Adam Smith không phải là mục đích của bài viết này ( tôi hy vọng có dịp khác sẽ biên khảo về các gương mặt kiệt xuất của Edinburg). Ở đây tôi muốn tập trung vào Robert Burns cùng bài thơ AULD LANG SYNE đã trở thành ca khúc có lẽ quen thuộc nhất cho cả loài người trong thời đại truyền thông toàn cầu hóa - các hình ảnh giao thừa tại Times Square New York càng ngày càng biến nó thành Quốc Tế Ca của những Buồn Vui Kiếp Người vào phút đón mừng Năm Mới. 

CHÂN PHƯƠNG - Thơ cuối năm

À   MONIQUE  -   L' UNIQUE

               

PROLOGUE


The sun is gone
Behind the city 's horizon

Another day flies away
Bringing me nearer

To the only destination-

Your heart

To my unique destiny-

Your love




TON NOM


sur la page neuve

du temps qui recommence


j'écris


comme une déclaration

comme un serment


le premier mot de chaque matin


et je crie


comme une blessure

comme une agonie


le dernier mot

de ma vie


TON NOM

TRƯỚC RÈM MI TUYẾT - CHÂN PHƯƠNG

TRƯỚC  RÈM  MI  TUYẾT

xưa nay thiên hạ đã lầm

con mắt thật ra

là cánh cổng vô tình

mùa thu mùa đông nối đuôi bước qua

đá sạn xếp hàng lăn theo

bọn tình nhân lỡ muộn

lập cập trước rèm mi tuyết giá

nếu mà lẻn vào được

cũng chẳng còn gì để chia nhau

trong hang sâu thị giác

ngày đêm gió bấc hú gào

ảo ảnh cuối cùng

là mấy khối băng dị dạng

  

LỜI BUỒN CHO TÌNH KHÚC CUỐI

              TRONG VƯỜN CHIÊM BAO

             Mưa trong vườn chiêm bao
             Hai trái tim dạt dào
             Tôi hôn em lần đầu
             Ôi đôi môi ngọt ngào !

             Trăng trong vườn chiêm bao
             Hai trái tim thì thào
             Ta trao nhau tình đầu
             Hay cho nhau tình sầu ?

             Nắng khắp vườn chiêm bao
             Trong không gian nhiệm mầu
             Bên em tôi nguyện  cầu
             Đừng bao giờ xa nhau ! 

             Gió khắp vườn chiêm bao
             Hoa rơi, hoa nhạt màu
             Đâu ngờ ta mất nhau
             Một đời người hư hao !

THẬP GIÁ VÀ MẠN ĐÀ LA

   MƯỜI  NĂM  QUAY  LẠI

Ngôi nhà này ngày nào ta chung sống,

Con đường quen nay hoang vắng vô cùng.

Tôi quay về như loài ma mất bóng,

Trên vai buồn gánh chiếc gánh hư không.

Mảnh vườn kia tàn phai không chiếc lá,

Thay cỏ hoa còn đất đá khô cằn…

Ơi tình yêu một thời con suối mát –

mà bây giờ sao đắng chát tim gan !

Bước vòng quanh từng thân cây góc phố,

Chuyện trăm năm đã tan hợp vô thường,

Chốn  tao ngộ – thiên đàng hay cõi chết ?

Bóng hình xưa -  nỗi nhớ quá xa xăm !

Đi về đâu ? hỡi trần gian hoang phế !

Thà ngồi đây mà cạn chén lưu đày…

Chim chiều bay về phía tà huy ấy,

Nhắn với người: Tình đầu khó nguôi ngoai !

Ngôi nhà này ngày nào ta chung sống,

Con đường quen nay hoang vắng vô cùng.

Tôi quay về như loài ma mất bóng,

Đôi vai mòn rớt mất gánh hư không !

VOILIERS ET BAISERS

https://www.youtube.com/watch?v=5QD2orwJHOk

VOILIERS ET BAISERS - ca khúc CHÂN PHƯƠNG

a` KITTY NT, 

I.

 Les voiliers rêvant a` quoi ?                         Mấy cánh buồm mơ mộng điều chi ?

     Et les vagues dansant pour qui ?            Các lượn sóng nhảy múa cho ai ?

 Les anne'es ne reviennent pas !                  Năm tháng ra đi không trở lại !

      De la mort on est otage !                        Còn cái chết làm sao trốn chạy ?  

 Le soleil se souvient-il ?                               Vầng dương kia có nhớ gì chăng

   Quand la mer berce l'oubli ?                      Khi biển đu đưa niềm quên lãng ?

 La passion s'est endormie!                          Những đóa hôn đã bỏ trốn rồi ! 

   Les baisers  se sont enfuis !                      Và đam mê cũng đã ngủ vùi !

  -  refrain -                                                      - điệp khúc -

   On sait bien, on sait trop bien                     Ta biết rõ và ta biết lắm

       Que l'amour  est une folie                      Tình yêu là chứng bệnh cuồng si

   Puis un jour elle est partie                          Rồi một ngày nàng đã ra đi

     Tout est triste , tout est gris !                    Chi còn lại nỗi buồn, màu xám 

  On sait bien, on sait trop bien                      Tình yêu là một trò đặt cược 

      Que l'amour  est un pari                          Ta biết rõ và ta biết lắm

   Puis un jour elle est partie                          Rồi ngày kia nàng đã ra đi

     Tout est mort , tout est fini !                     Và tất cả lâm chung chấm hết !

II.                                                                   I I .

 Le printemps chante l'espoir                          Mùa xuân cất tiếng ca hy vọng

    Et l'e'te' promet la joie                               Mùa hè hứa hẹn mọi niềm vui

 Mais l'automne tourne la page !                    Nhưng thu tàn lật qua trang khác

   Viennent le froid, le de'sespoir !                  Tuyệt vọng với đông hàn ập tới !

 Quand les nuits sont solitaires                      Đêm đơn chiếc tiếp đêm cô quạnh

     Et la neige nous enterre !                         Khi chúng ta bị tuyết lấp vùi ! 

 Dans un recoin sans me'moire                      Ở một góc trống không hoài niệm 

     On attend les matins noirs !                     Ta đón đợi bình minh tăm tối !

  ( - refrain - )                                                   ( - điệp khúc - )

III. 

 Les voiliers rêvant a` quoi ?                         Mấy cánh buồm mơ mộng điều chi ?

     Et les vagues dansant pour qui ?             Các lượn sóng nhảy múa cho ai ?

 Les anne'es ne reviennent pas !                   Năm tháng ra đi không trở lại !

     Mais je pense encore a` toi !                    Nhưng tôi cứ nhớ em hoài ! 

 Le soleil se souvient-il ?                               Vầng dương kia có nhớ gì chăng

      Quand la mer berce l'oubli ?                    Khi biển đu đưa niềm quên lãng ?

 Les anne'es ne reviennent pas !                    Năm tháng ra đi không trở lại !

       Mais je pense encore a` toi !                   Nhưng tôi cứ nhớ em hoài ! 

  

 Les anne'es ne reviennent pas !                    Năm tháng ra đi không trở lại !

      Pense-t-elle  parfois a` moi ?                   Em có khi nào nhớ đến tôi ?

                                          Hingham Bay, Sep. & Oct. 2015

Jacques Prévert

BARBARA


Còn nhớ không Barbara
Brest ngày mưa, mưa và mưa
em bước đi
dưới mưa ràn rụa
gương mặt cười tươi rạng rỡ.


Còn nhớ không Barbara
Brest mưa, mưa, cứ rơi mưa
ta gặp em nơi phố Siam
em nhoẻn cười với ta
ta cũng nhoẻn cười,

nhớ không Barbara.


Cười với em, kẻ ta không quen biết,
chưa bao giờ nhìn thấy,
em có còn nhớ không
dù sao cũng đừng quên ngày ấy.

MƯA MODERATO

 Những cơn mưa trên các lối kỷ niệm ... Sài Gòn, Đà Nẵng, Huế...rồi Paris, Bruxelles, Boston ,New York... Trái tim hoà điệu vui buồn, hát khúc tao ngộ và ly biệt với tiếng mưa rơi - như bản sonatine của một kiếp yêu đương và dang dở . Xin cùng lắng nghe MƯA MODERATO, với tài phổ nhạc và montage của họa sĩ Nguyễn Trọng Khôi cùng giọng ca truyền cảm Bùi Thạch Trường Sơn...

https://www.youtube.com/watch?v=j6wUosS_ONg

Moderato người yêu năm xưa,
Người quên hay nhớ lời hứa trong mưa ?
Người yêu dấu ơi! Đàn tôi mấy phím bơ vơ!
Tàn theo khói nhang bài ca đứt ngang!

Moderato từng cơn mưa qua,
Dù quên hay nhớ đời cũng phôi pha!
Người yêu dấu ơi! Thời gian bôi xóa không tha!
Ngày đêm trống hoang, mộng mơ nát tan!


Moderato  chiều nay mưa bay...

https://vanngheboston.wordpress.com/

                                                                                                          
                                                                                                       CHÂN  PHƯƠNG

BUDAPEST in August, 2015

LÃNG TỬ VÀ EM



Có thể đặt tên cho bài viết này: LÃNG TỬ ĐẾN BUDAPEST, nhưng em đã đổi ý, giữ nguyên nhan đề đầu tiên em nghĩ đến. Bởi giờ đây em là Budapest trong đầu lãng tử rồi, tất nhiên, dù không đông Âu một trăm phần trăm….

Lãng tử đến Budapest trong chuỗi mười một ngày hè nóng nhất tại châu Âu, có lẽ đấy là ý muốn của Thượng đế, để ba ngày liền, em và lãng tử không đủ thời gian, sức lực, sự tỉnh táo để suy nghĩ về bất kỳ điều gì, mà chỉ sống…đúng hơn chỉ để ứng xử với nhau theo cách thức của những kẻ bảy tám năm mới chỉ quen nhau, quý mến nhau trên mặt chữ…Đúng không anh?

Ga phía Đông lúc đó nóng bỏng, toàn bộ nhà ga như một cái lò nướng, vòm trần bằng sắt tỏa lửa dưới nhiệt độ 41 độ C, em chạy từ chính giữa nhà ga, sang tận cùng sân ga bên trái, rồi ngược trở lại chính giữa ga để sang sân ga bên phải. Cái nắng hè đặc biệt năm nay đã biến một châu Âu ôn đới trở nên rối loạn như một xứ nhiệt đới, kể cả bảng giờ tàu.

Áo ướt đẫm mồ hôi, mặt đỏ bừng bừng, em căng thẳng nhìn vào đám người nhễ nhại đổ bộ từ tàu xuống sân ga, thoáng chút hoang mang không biết ai sẽ là anh đây, lãng tử ơi.

OCTOBRE! OCTOBER!

PILINSZKY JÁNOS

PHÁC THẢO THU


Dưới khu vườn lặng im
cây đánh hơi vào khoảng không
im lặng mong manh và trống rỗng
kiếm tìm giới hạn, những cánh đồng.


Trái tim em thắt lại giật mình,
con đường nằm dài trốn chạy,
nhánh hồng cũng bực bội,
tự rình mình bằng nụ mỉm bâng quơ.


Những phác họa phân vân mờ tắp
chuẩn bị niềm đau.

Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hung

Cái tên Phác Thảo Thu là nhạc dạo, câu cuối là dàn đồng ca trỗi lên: Những phác họa ...chuẩn bị niềm đau! Đây là nét bút xuất thần. Thi pháp Pilinszky János kiệm lời, nén đọng tình cảm, tâm tưởng vào những bài ngắn với ý tượng sâu- khá gần với thơ Đường và thơ Thiền Nhật Bản. Chân Phương


WASS ALBERT


THU

Thu đang nghêu ngao hát đâu đây
dẻ dại rụng từng vốc,
lũ trai -gió hoang ôm choàng tán lá,
vừa phá ra cười, vừa rắc đó-đây.


Một người nào đi trong màu ghi xám
trong tim thầm nhắc khẽ khúc Thu
Một người nào chào bằng lời từ biệt
đàn sếu bay ngang trời.


Một người nào lặng lẽ dưới gốc thông
đôi mắt sẽ rưng rưng nhòa lệ…
Gió nức nở công viên vàng lá đổ
và lộp độp rơi dẻ dại lộp độp rơi…

Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hung




HANS BENDER


Cuối tháng Mười


Mưa thánh thót lời ta thán


trong tiếng chim xanh cười hót


Bên trên khu vườn


mi mở tròng mắt thái dương


nhòa đen vì sương giá


Sắc nâu mềm mại của mi


rơi rụng trên lề phố


Theo dòng suối


giữa các khối hoa cương lạnh lẽo


những bàn tay


nhuốm thắm máu he`


trôi nổi lênh đênh


Chân Phương dịch từ nguyên bản tiếng đức

WASS ALBERT

TÂM   TRẠNG



Em có nghe? vọng triền xanh núi biếc


tiếng thu vàng xao xác dội về


đúng không em, giờ không thể bằng trái tim vỗ cánh


thổ lộ bình minh cây tý tách đâm chồi?



Thảm lá vàng: cũng là hoa đó


sự sống trong cái chết phập phồng,


trong hoang tàn- đổ nát, hồi sinh



Tin đi em: cuộc đời cũng chỉ là một tâm trạng



Em hãy tin: khuôn mặt hè cháy bỏng


rồi thu vàng lá phủ buồn bã rơi,


cũng chỉ là tâm trạng, thêm một lần tâm trạng…



Hãy tin anh,


trong cái chết không có gì mất mát,


cái chết là quay lại:


bởi tất cả tâm trạng đều là một đời sống


và mọi đời sống cũng chỉ là một tâm trạng


thôi em …


Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hung

Thơ CHÂN PHƯƠNG 21

TỪ  NGÀY  EM  RA  ĐI

I

từ ngày em ra đi

tôi tiếp tục sống sót

thỉnh thoảng ghé quán uống cà phê

như sáng nay

với mưa bụi bay bay trên con đường xưa

mỗi buổi trưa đưa em về nhà trọ

từ khi em đi

trời đất có buồn thêm đôi chút

và mưa có vẻ rơi nhiều hơn trước

tôi cũng chẳng còn khinh bạc như xưa

thách đố quỉ thần trên hành tinh vắng

chừ tôi đã quên hết các tình ca

chỉ còn dăm thoáng thẩn thờ

vây quanh câu chuyện ngày qua

cứ ấm ức ấm a:

giấc mơ tái ngộ biết đến bao giờ ?

II

chiều công viên

én chao cánh trong sương

trên mớ vỡ vụn thời gian

cỏ vẽ vời lời vô nghĩa

California

California

giờ này mặt trời sắp mọc

ước gì

tôi có thể quên em

như vừa quên

                                           lũ én bay ngang

III

đêm qua mơ thấy em

em đi em đứng em nói em cười

vô thức trong tôi gào thét

cho cuộc đi dạo hôn mê thành hình

em ơi

bây giờ đâu mất

cho lá vàng xơ xác ăn xin

trời đã cuối thu

hàng cây lối xưa xanh mát

tôi đi về

vắng tiếng nói thần tiên

mây trắng vút cao

em ở nơi nào

có biết

lúc tôi gục mặt nghẹn ngào

gọi nhỏ tên em ?

IV

không còn hướng dương

chẳng thấy mặt trời

tình yêu

đang cạn nguồn diệp lục

Mùa Xuân ơi !

V

hoa hồng

với những nụ hôn

một cái tên

mở đầu mọi thư tình

bao nhiêu ký ức cùng kỷ vật

*

để minh họa

cho một nấm mộ

đời đời

bơ vơ

giữa người chết

tứ bề lạ mặt

PETRI GYöRGY

Petri György (Budapest,December 22,1943- Július 16,2000)

    Petri György sinh trong một gia đình viên chức tại Budapest ngày 22.12.1943.
1966, ông ghi tên theo học tại khoa Văn học - Triết học Hungary của trường đại học tổng hợp Budapest.
Đầu tiên ông trở thành nhà báo, từ 1974, ông là nhà văn tự do.
Từ 1975 đến 1988 tác phẩm của ông bị cấm xuất bản và lưu hành chính thức. Thơ của ông in trong các báo szamizdat (không chính thức) và ở nước ngoài.
Từ 1981 đến 1889 ông biên tập tờ szamizdat Beszélő (Tờ Phát ngôn viên - tờ báo không chính thức). Là thành viên của đảng đối lập dân chủ Hungary.
Từ 1989 đến lúc mất ông làm trong ban biên tập tạp chí Holmi.
Năm 2000, ông mất vì bệnh ung thư khí quản.

   Nhà phê bình văn học Hungary Ambrus Judit đã viết về Petri Gyorgy như sau:

"…Thơ của Petri György chắc chắn chỉ những ai hiểu và ưa thích ông mới đọc, bởi thơ ông khi đọc lên chắc chắn không đi vào hư vô như một nhà tiên tri, ông không biết gì về tương lai, những giấc mơ êm đềm ít cám dỗ nhất có trong thơ Petri, cũng như sự hung tợn hay dịu dàng không lưu lại nhiều trong tim chúng ta từ những vần thơ của Petri.
…Người hiểu và yêu thích Petri sẽ đọc thơ ông, vì thơ ca của ông vô cùng mạnh mẽ, nó gắn chặt với sự thật bằng những sợi dây cứng rắn, và cũng như thế với cả những sự thật không muốn nghe. Petri không biết đến Thượng đế, hay con người, khi nói về những người bạn có tên là Sự thật và Trí tuệ. Những lúc đó ông không nương nhẹ và rất cứng cỏi. Ông ca ngợi tự do và tình yêu trong các tác phẩm thi ca của mình, một cách châm biếm, khiến những chấn song của hệ thống - nô lệ hàng chục năm trời phải tan ra (tất nhiên, cả những chấn song của tình yêu cũng thế). Nếu có thể tin vào sức mạnh của thi ca, có thể nói thơ Petri György đã góp phần làm tan bức Mành Sắt ( thời Chiến tranh lạnh) trong sự châm biếm và tố cáo.
Sự châm biếm, tố cáo sâu sắc trong thơ Petri dành cho những kẻ không muốn nhận ra, những gì đang xảy ra trên thế giới này. Và nỗi đau ma quỷ của thơ Petri dành cho những kẻ không thừa nhận nỗi đam mê, cùng cái chết. Với những kẻ quen tự lừa dối bản thân, đây là một nền thi ca khó tiêu hóa.
Tất nhiên thật nực cười nếu chúng ta nói, chỉ những người như thế này, thế nọ đọc Petri György. Bởi vì ông đã hút vào tâm hồn mình toàn bộ chất truyền thống của thi ca Hungary. Người nào ngày hôm nay đọc thi ca hiện đại của nước nhà, người đó chắc chắn đọc Petri György. Ông nằm trong số những nhà thơ được thường xuyên trích dẫn, như một trong những nhà thơ Hungary lớn nhất và khó quên nhất của thế kỷ 20 : Petri György – một thi sĩ ma quỷ."

Nguyễn Hồng Nhung 

(08/03/2009)

LUCIO MARIANI

  NHÀ THƠ Ý  LUCIO  MARIANI

    

     CHÚT  GIÓ  THOẢNG  QUA

Không ồn ào đàn bà chết vào mùa thu

khi mọi cuộc tình từ lâu đều tan cuộc. Không tin

cứ kiểm tra ngày tháng khắc chạm

nơi các nghĩa trang vùng núi với miền duyên hải.

Những giọng nói vừa rời các căn phòng

đàn bà hiểu ngay họ chẳng phải tốn công đợi

chờ tương lai chạm mặt,

và rụng khỏi trái tim theo lóe chớp đầu thu

tựa mớ lá dâu tằm. Không chống trả họ rơi

xuống đáy mẩu tin cáo phó

được lũ âm tiết kín đáo của muộn phiền canh giữ.

Chút hơi gió thoảng qua là đủ.                                        

 (Basta Il Piú Tenue Vento)

                                                                                               CHÂN PHƯƠNG  dịch.

BYE BYE SUMMER - Chân Phương

khoảng cách

gió rượt theo giông

trên mặt phẳng thời gian

thổi tứ tán tiếng chim và lời nói

kẻ đã làm thất lạc

trên mọi bờ môi

nụ hôn buồn từ các bài thơ dang dở ---

đối với tôi

mùa hè nào cũng là hè cuối

bàn tay người

bàn tay tôi

có khác chi hai cánh buồm rã rượi

vờn đuổi nhau suốt đời

nơi khoảng cách

giữa          gió           và                         tim

THU ĐÃ ĐẾN PARIS

   

BIEN AIME'E,


Dans un coin calme au quai de Bourbon, je t'e'cris sur un petit banc de bois. Sur la pente douce de la saison finissant, les feuillages aux bords de la Seine commencent a` virer au vert-jaune...
 J'entends de'ja` les notes fre'missantes de l'automne et de la solitude - comme un vol de mouette parmi les sombres nue'es couvrant cet apre`s-midi oisif. Tu es a`la fois si proche et si loin de moi! C.P.








https://www.youtube.com/watch?v=CNGofMQsS8s


ADY   ENDRE


THU ĐÃ ĐẾN PARIS


Thu trốn đến Paris hôm qua
Lướt im lặng trên đường St. Michel
Trong nóng bức, dưới những tán lá mềm
và cùng tôi gặp gỡ.


Đúng lúc ấy tôi đi về phía sông Seine
Đang cháy trong tôi những bài ca-cành khô vụn:
tựa khói vương, kỳ lạ, buồn bã, tím hồng
rằng: ta chết.


Thu lướt đến và thì thào điều gì đấy
Đường St.Michel run rẩy,
Bay bay: lá veo bay rợp phố
những chiếc lá giỡn đùa.


Trong một phút: Hè không hề chùn bước
Thu phá lên cười và bỏ Paris đi mất.
Thu đã đến đây, tôi biết, 
dưới những tán cây rên rỉ,
Thu đã đến đây.




Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hung

( Budapest. 2015. september 7.)

https://www.youtube.com/watch?v=CNGofMQsS8s